FRULA - NAJMNOGOBROJNIJ INSTRUMENT NA SVETU

Frula je duvački aerofoni instrument koji se pravi od jednog komada drveta. To je jodnostavni narodni instrument cilindričnog oblika, sličan uzdužnoj fruli.

Smatra se da je frula najstariji i najmnogoborojniji instrument na svetu. U raznim varijantama, veličinama i oblicima, nalazimo ih gotovo kod svih naroda planete. Instrumenti slični fruli bili su poznati još u najstarijim narodima, jer su se jednostavo i lako gradili. Svaka trska i stara šuplja kost mogla je poslužiti za pravljenje ovog instrumenta.

Razni spisi govore da su Egipćani svirali na primitivnom instrumentu koji se zvao „mem“, Grci su imali panovu frulu, a u našim krajevima na fruli i dvojnicama svirali su pastiri čuvajući svoja stada. Sastoji se iz čepa kojim je instrument zatvoren sa gornje strane, ne u potpunosti, jer mu je odsečen jedan uzdužni deo da bi omogućio prolaz vazduha kroz cev svirala. Ton se dobija duvanjem, uzana vazdušna struja iz sviračevih usta se upravlja u uski prorez, gde se razbija o oštru ivicu i dolazi do treperenja usled deljenja vazdušnog mlaza na usni. Zbog toga se frula ubraja u labijalne instrumente, jer na latinskom labea znači usna.

Na poleđini instrumenta nalazi se otvor sa oštrim bridom koji se naziva vetrilo, a koji seče vazduh stvarajući ton. Na dnu svirale nalazi se rupa koja se naziva oduška. Na prednjoj strani svirale nalazi se šest rupa pomoću kojih možemo izvseti sedam tonova, najčešće tonove durske lestvice.

Izrada danjašnjih frula postala je prava majstorija. U savremenom dobu frule se izrađuju u različitim veličinama, štimovima, kristalno jasnog tona i intonacije.

FRULA I SRBIJA

Frula, svirajka, svirala, duduk, fluer - u različitim krajevima Srbije i različit naziv, ali svuda jednako omiljen instrument, bez kojeg nije moglo da prođe nijedno slavlje, prelo ili igranka. Vuk Karadžić je frulu svrstao uz dvojnice, gajde i gusle kao jedan od stožera muzičkog nacionalnog identiteta.

Nekada je u svakom srpskom selu postojao neko ko je umeo da napravi frulu i da na njoj nešto odsvira - od šuplje stabljike zove i trske, ili od drveta, ali ne bilo kakvog: najbolji zvuk davali su šljiva, kruška, dren, bagrem, javor, klen. 

Nacionalnu karakteristiku instrumenta poput frule, ne određuje zemlja porekla, već repertoar. Kod nas se na fruli izvode srpske igre i pesme i to je ono što je izdvaja od sličnih duvačkih instrumenata na Balkanu i šire.

Selo, priroda, pastirski život, ali pre svega amaterizam - bili su kontekst svake priče o fruli. Međutim, zahvaljujući daru i tehničkom umeću pojedini izvođači, koji su postali priznati narodni umetnici, promenili su tu sliku.

Adam Milutinović Šamovac i njegov učenik Sava Jeremić proslavili su srpsku frulu u svetu i ostavili prve zvučne zapise muziciranja na ovom instrumentu.

Frula se koristi i danas kao narodni instrument. Koliko je ovaj instrument popularan i koliko se frulaška tradicija do danas očuvala u Srbiji najbolje svedoče brojne manifestacije posvećene fruli.